Epidemics are nightmares that have haunted human civilizations for centuries. From the Black Death, smallpox and the Spanish Flu to Ebola, SARS and COVID-19, these diseases appeared like an assassin, leaving death and panicin their wake.
Các căn bệnh truyền nhiễm là những cơn ác mộng đã ám ảnh các nền văn minh nhân loại trong nhiều thế kỷ. Từ Cái chết Đen, bệnh đậu mùa và Cúm Tây Ban Nha cho đến Ebola, SARS và COVID-19, những căn bệnh này giống như một sát thủ, để lại sau chúng cái chết và sựhoảng loạn.
For a long time, lack of scientific research and weak public health measures limited the ability of communities to cope with an outbreak; causing people to take few effective, and sometimes even wrong, measures to counter it.
Trong một thời gian dài, việc thiếu các nghiên cứu khoa học và các biện pháp y tế công cộng yếu đã hạn chế khả năng của các cộng đồng trong việc đối phó với [các] đợt bùng phát [dịch bệnh]; khiến mọi người có ít biện pháp hiệu quả, và đôi khi thậm chí là sai lầm trong việc chống lại chúng.
For example, the Black Death, or Black Plague, which was one of the worst pandemics in human history, ran amok in 14th century Europe. The deadly disease wiped out 24 million lives within five years and decreased average life expectancy on the continent from 40 years to 20.
Ví dụ, Cái chết đen, hay Bệnh dịch đen, một trong những đại dịch tồi tệ nhất trong lịch sử loài người, đã gây kinh hoàng ở châu Âu trong thế kỷ 14. Căn bệnh chết người này đã quét sạch 24 triệu sinh mạng trong vòng 5 năm và giảm tuổi thọ trung bình của lục địa này từ 40 năm xuống còn 20 năm.
Doctors had been rightly aware the disease was infectious among people, but wrongly assumed it was caused by noxious bad air. They isolated patients from the public and designed a curved-beak-shaped mask stuffed with camphor and roses to stop the spread.
Các bác sĩ đã nhận thức đúng rằng căn bệnh này lây nhiễm từ người sang người, nhưng sai lầm khi cho rằng đó là do không khí độc hại. Họ cách ly bệnh nhân khỏi cộng đồng và thiết kế một chiếc mặt nạ hình mỏ cong với long não và hoa hồng nhồi vào trong để ngăn chặn sự lây lan.
But they had no way to know Yersinia pestis was the real culprit and could be hosted in countlessflea and rats from streets and alleys.
Khi người ta không có biện pháp nào để kiểm soát dịch bệnh, theo sau đó là cái chết và sự gián đoạn [trong cuộc sống thường ngày].
The same mistakes were made again during the 1854 Broad Street cholera outbreak in the UK. Authorities wrongly insisted the spread of cholera was through air and not water, leading to 500 deaths with 10 days.
Người ta đã mắc những sai lầm tương tự trong đợt bùng phát dịch tả Broad Street năm 1854 ở Anh. Nhà chức trách đã sai lầm khi khẳng định rằng sự lây lan của dịch tả là qua không khí chứ không phải nước uống, dẫn đến 500 trường hợp tử vong sau 10 ngày.
But such events are often followed by great change.
Nhưng sau những sự kiện như vậy thường là những sự thay đổi lớn.
In 1885, French biologist Louis Pasteur created the first vaccine for rabies. It was a start in humans taking a proactive approach in epidemic prevention. Thereafter, Yersinia pestis was discovered in 1894, and penicillium in 1928.
Năm 1885, nhà sinh vật học người Pháp Louis Pasteur đã tạo ra loại vắc-xin đầu tiên cho bệnh dại. Đó là lần đầu loài người thực hiện một cách tiếp cận chủ động trong việc phòng chống dịch bệnh. Sau đó, Yersinia pestis được phát hiện vào năm 1894 và [thuốc] penicillin [được phát minh] năm 1928.
With the development of anatomy, physiology, cytology, bacteriology and clinical medicine, the death rate of epidemics fell sharply after the 20th century. In 1980, the WHO declared the world free from smallpox, which is the first and only complete win so far. That was a big step for mankind.
Với sự phát triển của giải phẫu học, sinh lý học, tế bào học, vi khuẩn học và y học lâm sàng, tỷ lệ tử vong trong các dịch bệnh giảm mạnh sau thế kỷ 20. Năm 1980, WHO tuyên bố thế giới không còn bệnh đậu mùa, đó là chiến thắng toàn diện đầu tiên và duy nhất [của con người trước các bệnh dịch] cho đến nay. Đó là một bước tiến lớn cho nhân loại.
In the recent COVID-19 epidemic, China sequenced and reported the genome of the virus within a month since it was discovered in December 2019. Local and global communities were also all activated to fight the virus rapidly.
Trong đại dịch COVID-19 gần đây, Trung Quốc đã giải mã trình tự gen của virus này và công bố trong vòng một tháng kể từ khi nó được phát hiện vào tháng 12 năm 2019. Các cộng đồng địa phương và toàn cầu cũng đã nhanh chóng tham gia chống lại virus.
Gaining victory over an epidemic is still hard, but it’s getting easier as science catches up, easing fear of the unknown.
Giành chiến thắng trước một dịch bệnh vẫn là một điều khó khăn, nhưng mọi chuyện trở nên dễ dàng hơn khi khoa học phát triển, làm dịu đi nỗi sợ về những điều [chúng ta] chưa biết tới.
Có vẻ như chúng ta đang [ngày càng] tiến bộ, phải không?
At the same time, there’s a need to remember there’s a lot we don’t know. According to data from the World Health Organization, there is still no preventive treatment for MERS, which has a 35-percent mortality rate. There is also still no cure for AIDS, which has already killed 32 million people.
Đồng thời, cần phải nhớ có rất nhiều điều chúng ta còn chưa biết. Theo dữ liệu từ Tổ chức Y tế Thế giới, vẫn chưa có biện pháp phòng chống MERS, căn bệnh có tỷ lệ tử vong 35%. Và hiện vẫn chưa có thuốc chữa cho AIDS, căn bệnh đã giết chết 32 triệu người.
Epidemics are inescapable, but humans cannot afford to give up the fight. Reality tells us that in today’s integrated world, we can only advance with science and technology, a well-organized health and emergency system and an open mind to collaborate.
Chúng ta không thể tránh khỏi các bệnh dịch, nhưng con người sẽ không từ bỏ cuộc chiến. Thực tế cho chúng ta biết rằng trong thế giới hội nhập ngày nay, chúng ta chắc chắn sẽ chiến thắng bằng khoa học và công nghệ, một hệ thống y tế và cấp cứu được tổ chức tốt và cách nhìn cởi mở để hợp tác [cùng nhau].
civilization /ˌsɪv.əl.aɪˈzeɪ.ʃən/ [B2] (n): nền văn minh
smallpox /ˈsmɔːl.pɒks/ (n): bệnh đậu mùa
assassin /əˈsæs.ɪn/ (n): sát thủ
panic /ˈpæn.ɪk/ [B2] (n, v): hoảng loạn
in one’s wake (adv): phía sau
outbreak /ˈaʊt.breɪk/ [C2] (n, v): bùng phát
counter /ˈkaʊn.tər/ (v): đối phó, chống lại
pandemic /pænˈdem.ɪk/ (n): đại dịch
run amok /əˈmɒk/ (v): gây kinh hoàng
life expectancy /ˈlaɪf ɪkˌspek.tən.si/ (n): tuổi thọ trung bình
infectious /ɪnˈfek.ʃəs/ [C2] (adj): có tính lây nhiễm
noxious /ˈnɒk.ʃəs/ (adj): độc hại
beak /biːk/ (n): mỏ
camphor /ˈkæm.fər/ (n): long não
culprit /ˈkʌl.prɪt/ (n): thủ phạm
countless /ˈkaʊnt.ləs/ [C1] (quant): vô số
flea /fliː/ (n): bọ chét
alley /ˈæl.i/ (n): ngõ hẻm
widespread /ˌwaɪdˈspred/ [C1] (adj): rộng khắp
cholera /ˈkɒl.ər.ə/ (n): dịch tả
insist /ɪnˈsɪst/ [B1] (v): khăng khăng, khẳng định
rabies /ˈreɪ.biːz/ (n): bệnh dại
proactive /ˌprəʊˈæk.tɪv/ (adj): chủ động
anatomy /əˈnæt.ə.mi/ (n): giải phẫu học
physiology /ˌfɪz.iˈɒl.ə.dʒi/ (n): sinh lý học
cytology /saɪˈtɒl.ə.dʒi/ (n): tế bào học
bacteriology /bækˌtɪə.riˈɒl.ə.dʒi/ (n): vi khuẩn học
clinical medicine /ˈklɪn.ɪ.kəl ˈmed.ɪ.sən/ (n): y học lâm sàng
sequence /ˈsiː.kwəns/ (v): giải mã trình tự (gen)
make progress /ˈprəʊ.ɡres/ (v): tiến bộ
mortality /mɔːˈtæl.ə.ti/ (n): tử vong
inescapable /ˌɪn.ɪˈskeɪ.pə.bəl/ (adj): không thể tránh khỏi
integrate /ˈɪn.tɪ.ɡreɪt/ [C1] (v): hội nhập
collaborate /kəˈlæb.ə.reɪt/ [C1] (v): hợp tác
ỦNG HỘ READ TO LEAD!
Chào bạn! Có thể bạn chưa biết, Read to Lead là một trang giáo dục phi lợi nhuận với mục đích góp phần phát triển cộng đồng người học tiếng Anh tại Việt Nam. Chúng tôi không yêu cầu người đọc phải trả bất kỳ chi phí nào để sử dụng các sản phẩm của mình để mọi người đều có cơ hội học tập tốt hơn. Tuy nhiên, nếu bạn có thể, chúng tôi mong nhận được sự hỗ trợ tài chính từ bạn để duy trì hoạt động của trang và phát triển các sản phẩm mới.
Bạn có thể ủng hộ chúng tôi qua 1 trong 2 cách dưới đây. – Cách 1: Chuyển tiền qua tài khoản Momo. Số điện thoại 0947.886.865 (Chủ tài khoản: Nguyễn Tiến Trung) Nội dung chuyển tiền: Ủng hộ Read to Lead hoặc – Cách 2: Chuyển tiền qua tài khoản ngân hàng. Ngân hàng VIB chi nhánh Hải Phòng Số tài khoản: 012704060048394 (Chủ tài khoản: Nguyễn Tiến Trung)
Nội dung chuyển tiền: Ủng hộ Read to Lead
